De beiaard : een politieke geschiedenis / Marnix Beyen, Luc Rombouts, Staf Vos red.

254 p. : ill., krt.
254 p. : ill., photographs.

Sinds vijf eeuwen is beiaardmuziek een typisch kenmerk van de steden in de Lage Landen. De beiaard maakt zozeer deel uit van het klankbeeld dat hij nauwelijks nog wordt opgemerkt. Toch heeft precies zijn alomtegenwoordigheid ervoor gezorgd dat mensen allerhande betekenissen aan hem hebben toegekend. Die betekenissen overstijgen het domein van de 'zuivere' muziek. De beiaard werd beschouwd als de 'stem' van bevolkingsgroepen en als een symbool van de waarden die hun leden met elkaar deelden. Over de afbakening van die groepen en over de inhoud van die waarden bestonden echter uiteenlopende meningen en rezen conflicten. De beiaard werd dus onvermijdelijk een politiek instrument. In België, een land dat doortrokken was van maatschappelijke tegenstellingen, werd hij dat meer dan waar ook. Soms was de beiaard een toonbeeld van burgerlijk-liberale waarden, dan weer van een strijdbaar katholicisme. Nu eens was hij Vlaams, dan weer Belgisch. Door de manieren te onderzoeken waarop de beiaard werd verbeeld, belichten de auteurs van dit boek de geschiedenis van België dan ook vanuit een verrassende hoek.

Proloog 7

Klok en beiaard 9

Van signaal tot symbool
Luc Rombouts

Voorgeschiedenissen 23

Klokgelui en stedelijke identiteit in het laatmiddeleeuwse Vlaanderen 25
Jacqueline van Leeuwen

‘Een totaal gebrek aan smaak’ 41
Reizigers over klokken in de Lage Landen vóór 1800
Imran Uddin en Johan Verberckmoes


Identiteiten 51

Trots, melancholie en de juiste tijd 53
België als een land van beiaarden
Tom Verschaffel

‘Een echte nationale kunst’ 69
Koninklijke belangstelling voor de beiaardmuziek
Gustaaf Janssens

Jef Denyn 83
Identiteit in veelvoud
Liesbet Nys


Registers 101

‘De kus op de stenen slapen’ 103
Beiaard, ontwaking en verzet
Staf Vos

Van cultuurproduct naar productcultuur 127
De beiaard als cultuurintegrerende factor bij Vlaamse katholieken
van 1918 tot 1958
Rajesh Heynickx

Propaganda 145

‘Het Mechels wonder’ 147
De beiaard tussen cultus en citymarketing
Luc Rombouts

‘Le mystérieux mariage du bronze avec l’espace’ 171
De beiaard als inspiratiebron voor Alfred Ost (1884-1945)
Greet Draye

‘The Land of Chimes’ 187
De overzeese promotie van de Belgische beiaard
Mark Derez


Epiloog 209

Verzoener en versterker van tegenstellingen 211
Marnix Beyen

Herkomst van de illustraties 225

Noten 227

Over de auteurs 245

Index 249