Boekrecensie Chag Sameach

In de fraai vormgegeven bundel ‘Chag Sameach’, die onlangs verscheen en werd samengesteld door beiaardier Mathieu Polak, staan nieuwe composities en bewerkingen voor carillon van traditionele melodieën, zoals die op Joodse feestdagen in de synagoge of in de huiselijke kring gezongen worden.

In de fraai vormgegeven bundel ‘Chag Sameach’, die onlangs verscheen en werd samengesteld door beiaardier Mathieu Polak, staan nieuwe composities en bewerkingen voor carillon van traditionele melodieën, zoals die op Joodse feestdagen in de synagoge of in de huiselijke kring gezongen worden.
Chag Sameach betekent letterlijk: een vrolijke, vreugdevolle feestdag toegewenst. Tijdens Joodse feestdagen begroet men elkaar, thuis ofwel in de synagoge, met het uitspreken van deze woorden.
De Joodse erediensten kennen een eeuwenoude, bijzonder rijke vocale traditie. Naast het reciteren van gebeden, is vooral het ofwel gedragen dan wel soms heel uitbundig zingen van de gebeden, hét structurele bindende element, dat daaraan een kenmerkende muzikale bijdrage geeft.
Zo heeft ieder Joodse feestdag een eigen, specifieke herkenbare melodie, die de met deze muziek vertrouwde luisteraar meteen een associatie geeft aan dat feest en alles wat daarbij hoort.
In het boek Chag Sameach zijn van alle Joodse feestdagen de traditionele melodieën te vinden en daarnaast is er ook aanvulling in de vorm van door Mathieu speciaal hiervoor gecomponeerde nieuwe muziek. De inleiding geeft een heldere beschrijving van de Joodse feesten, van de door Mathieu gekozen bijbehorende melodieën en ook -voor zover dat bekend is- van de componisten of de bronnen van deze muziek.
De arrangementen van de traditionele melodieën zijn makkelijk herkenbaar voor luisteraars onder aan de toren en daarnaast ook heel inspirerend om te spelen voor een beiaardier. In een multiculturele samenleving is het gepast, om met regelmaat heel diverse muziek op het carillon te spelen: muziek die een aantal mensen heel bekend in de oren klinkt.
Omdat in dit boek de melodieën van alle Joodse feesten te vinden zijn, leent het boek zich niet alleen goed voor een programmatisch beiaardconcert rondom Joodse muziek, maar daarnaast ook voor het regelmatig gebruik tijdens markt- of koopavondbespelingen: Op dezelfde wijze zoals het in de uitvoeringspraktijk van beiaardbespelingen nu gebruikelijk is, om vanaf de laatste twee weken in november Sinterklaasmelodieën voor de jonge luisteraars ten gehore te brengen, kan de beiaardier in muzikale zin met het spelen van gangbare melodieën bij een Joodse feestdag ook actueel aansluiten bij de beleving van die gemeenschap, waarin dat feest op- of rondom de datum van die bespeling wordt gevierd. In de meeste kantooragenda’s kunt u nog wel terugvinden, wanneer in het jaar deze Joodse feesten worden gevierd.
Naast al eerder verschenen bewerkingen voor beiaard van Joodse melodieën, is deze nieuwe bundel ‘Chag Sameach’ van Mathieu Polak een nuttige, waardevolle, en muzikaal heel verrijkende aanvulling op dit schitterende repertoire.

Moshé Lewkowitz, stadsbeiaardier van Nieuwegein en Gazan (voorzanger) van de Liberaal Joodse Gemeente in Utrecht